ISO 14067 Ürünlerin Karbon Ayakizi

ISO 14067 Sera Gazları - Ürünlerin Karbon Ayakizi

ISO 14067, bir ürünün veya hizmetin yaşam döngüsü boyunca (hammadde temininden bertarafa kadar) ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının, yani ürün karbon ayak izinin (Product Carbon Footprint - PCF) hesaplanması, raporlanması ve doğrulanması için kullanılan uluslararası bir standarttır. Bu standart, kuruluşların çevresel hedeflerini bilimsel ve şeffaf bir şekilde desteklemesini sağlar.

ISO 14067, Uluslararası Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) Standartları (ISO 14040 ve ISO 14044) ile uyumlu bir şekilde, bir ürünün karbon ayak izinin (CFP) nicelendirilmesi ve raporlanmasına ilişkin ilkeleri, gereklilikleri ve yönergeleri belirtir.

Ürün Karbon Ayak İzi Hesaplama ve Doğrulama Süreçleri

Doğrulama, bir kuruluşun kendi beyan ettiği karbon ayak izi hesaplamasının, ISO 14067 gerekliliklerine uygun olup olmadığının bağımsız bir üçüncü taraf kuruluş tarafından kontrol edilmesidir. Bu süreç, hesaplamanın doğruluğunu ve güvenilirliğini artırır.

17067 Doğrulama (Verification) Süreci

1. Hazırlık ve Kapsam Belirleme:
   • Hedef ve Kapsam Tanımlaması: Kuruluş, hangi ürün veya ürün grubunun karbon ayak izini hesaplayacağını belirler. Hesaplanacak yaşam döngüsü aşamaları netleştirilir:
     • Beşikten Kapıya (Cradle-to-gate): Hammadde temininden fabrikadan çıkışa kadar olan süreç.
     • Beşikten Mezara (Cradle-to-grave): Hammadde temininden ürünün ömrünün sonundaki bertaraf aşamasına kadar olan tüm süreç.
   • Veri Toplama: Ürünün yaşam döngüsü boyunca tüketilen tüm enerji (elektrik, doğalgaz), hammadde, su ve oluşan tüm atıklar, emisyonlar ve taşımacılık verileri toplanır. Birincil veriler (tesis içi ölçümler) ikincil verilerden (sektörel ortalamalar) daha çok tercih edilir.
   • Hesaplama: Toplanan veriler, IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) gibi uluslararası kabul görmüş faktörler kullanılarak CO2 eşdeğeri (CO2e) cinsinden hesaplanır.
2. Denetim ve Değerlendirme:
   • Denetim Planı: Doğrulama kuruluşu (ANKA GLOBAL gibi), denetim kapsamını, metodolojiyi ve zaman çizelgesini içeren bir plan hazırlar.
   • Belge İncelemesi (Doküman Kontrolü): Doğrulayıcı, kuruluş tarafından sunulan tüm PCF raporlarını, veri kaynaklarını, hesaplama metodolojisini ve varsayımlarını detaylı bir şekilde inceler. Bu aşamada, veri kalitesi, kullanılan emisyon faktörleri ve hesaplama sınırlarının standarda uygunluğu kontrol edilir.
   • Yerinde Denetim (On-site Audit): Gerekli durumlarda, uygunluk değerlendirme ekibi veri kaynaklarının doğruluğunu ve sistemin işleyişini yerinde kontrol etmek için tesisi ziyaret eder.
   • Bulguların Raporlanması: Denetim sonucunda bir doğrulama raporu hazırlanır. Bu raporda, hesaplamanın standarda uygunluğu, bulunan uygunsuzluklar (varsa) ve iyileştirme önerileri belirtilir.
3. Doğrulama Beyanının Verilmesi:
   • Eğer hesaplama ve raporlama, standart gerekliliklerini karşılıyorsa, doğrulama kuruluşu birDoğrulama Beyanı (Verification Statement) yayınlar. Bu beyan, kuruluşun karbon ayak izi iddiasının bağımsız ve güvenilir olduğunu gösteren resmi bir belgedir. 

ISO 14067 Standardın Genel Gereksinimleri

ISO 14067, hesaplamaların bilimsel, şeffaf ve karşılaştırılabilir olmasını sağlamak için belirli kurallar getirir:

Yaşam Döngüsü Yaklaşımı: Hesaplamanın, ürünün tüm yaşam döngüsünü (hammadde, üretim, taşıma, kullanım ve ömür sonu) kapsaması gerekir.

Sınırların Belirlenmesi: Çalışmanın sistemi ve sınırları net bir şekilde tanımlanmalıdır. Hangi süreçler ve emisyon kaynakları dahil, hangileri hariç bırakılmıştır, açıkça belirtilmelidir.

Veri Kalitesi: Kullanılan veriler güvenilir, güncel ve temsil edici olmalıdır. Birincil veriler, ikincil verilere göre önceliklidir.

Şeffaflık ve Raporlama: Hesaplama metodolojisi, kullanılan varsayımlar ve sonuçlar detaylı bir şekilde raporlanmalı ve rapor kamuya açık olmalıdır. Bu, üçüncü tarafların hesaplamayı kolayca anlamasını sağlar.

Sera Gazı (GHG) Envanteri: Hesaplamalar, ilgili tüm sera gazlarını (CO2, CH4, N2O vb.) kapsayacak şekilde yapılmalı ve sonuçlar CO2 eşdeğeri olarak verilmelidir.

ISO 14067’ nin Kuruluşa Sağladığı Faydalar

ISO 14067 doğrulama süreci, bir kuruluş için stratejik ve operasyonel açıdan birçok önemli fayda sunar:

Pazarlama ve Rekabet Avantajı: Çevresel duyarlılığın arttığı günümüzde, doğrulanmış bir PCF beyanı, markanın itibarını güçlendirir ve pazarda rakiplerinden ayrılmasını sağlar. Somut örnek: Bir tekstil firması, ürettiği bir tişörtün düşük karbon ayak izine sahip olduğunu kanıtlayarak, çevre bilincine sahip tüketicileri kendine çekebilir.

Tedarik Zinciri Yönetimi: En yüksek karbon emisyonu kaynaklarının belirlenmesi, tedarik zincirindeki zayıf noktaları ortaya çıkarır. Bu, tedarikçi seçiminden lojistik optimizasyonuna kadar maliyet tasarrufu ve verimlilik artışı sağlar.

Finansmana Erişim: Çevre, Sosyal ve Yönetişim (ESG) kriterleri, yatırımcılar ve bankalar için giderek daha önemli hale geliyor. Şeffaf ve doğrulanmış çevresel veriler, kuruluşun finansmana erişimini kolaylaştırabilir.

Yasal Uyum ve Risk Yönetimi: Yürürlükte olan ve/veya gelecekte yürürlüğe girebilecek karbon vergileri (örneğin Avrupa Birliği Sınırda Karbon Mekanizması / SKDM - CBAM) ve benzeri düzenlemeler karşısında proaktif olmak, yasal riskleri azaltır.

İç Süreç İyileştirmesi: Hesaplama süreci, kuruluşun kendi operasyonlarını daha iyi anlamasını ve israf noktalarını (enerji, hammadde vb.) belirlemesini sağlar. Bu da doğrudan maliyet tasarrufuna yol açar.